Toespraak herdenking Voorthuizen 9 mei 2023.

Dames en heren, jongens en meisjes, hartelijk welkom bij de herdenking van de gevallenen van het eerste Regiment Huzaren in de meidagen 1940.
Herdenken is zinvol en belangrijk zo blijkt uit de belangstelling hier ter plaatse en uit de belangstelling en deelname aan de herdenkingen vorige week op 4 mei. Ook al is het 83 jaar geleden dat dit plaatsvond.
Deze herdenking is een terecht eerbetoon aan onze gevallenen, hun nabestaanden en onze veteranen.

Ik heet welkom:
de burgemeester van Barneveld, de heer Van der Tak,
Brigadegeneraal b.d. Van der Wind,
Kolonel b.d. Schellens,
Luitenant-kolonel b.d. Van der Kroon,
Familie en nabestaanden:
Dhr. Van Dorth met echtgenote en dochter, zoon van de omgekomen Huzaar Van Dorth,
Familie Haysma en
Kolonel Koek, laatste Regimentscommandant van het Regiment Huzaren van Sytzama, en tot slot
Luitenant-kolonel b.d. Koppe met zijn team van de Stichting Regiment Huzaren van Sytzama, die deze herdenking mogelijk maken.

Een bijzonder woord van welkom aan de families Van de Donk en Van den Bovenkamp, nabestaanden van cavaleristen die in de meidagen van 1940 dienden.

Uiteraard ook een welkom aan meester Krijn Korving en de leerlingen van groep 8 van de Koningin Wilhelmina school.
Zij hebben het monument geadopteerd en geven daar ook inhoud aan door hun aanwezigheid en deelname.
De herdenking van wat er in de Tweede Wereldoorlog is gebeurd, staat in de belangstelling, niet alleen bij volwassenen maar ook bij de jeugd.
Daarom is bij onze herdenking de rol van de Koningin Wilhelminaschool heel belangrijk. Niet alleen vanwege haar aanwezigheid vandaag maar vooral ook omdat de leerlingen een generatie vertegenwoordigen die in de toekomst het menselijk leed, zoals in de Tweede Wereldoorlog ervaren, moet voorkomen. Wij zijn heel blij met jullie aanwezigheid en bijdrage aan deze herdenking.
Tot slot heet ik ook de Fanfare Bereden Wapens van harte welkom. Fijn dat jullie ook dit jaar onze herdenking muzikaal ondersteunen.

Vrede en vrijheid.

Het is goed om te realiseren dat onze hele geschiedenis wordt gekenmerkt door strijd om het behoud van wat wij koesteren. Niet alleen onze vrijheid maar ook onze waarden en normen, de basis voor onze rechtsstaat. Waar de laatste jaren door het vertellen van een persoonlijk verhaal deze strijd een gezicht krijgt en gesproken wordt over het herdenken van alle oorlogen, is het goed om ook stil te staan bij de talloze naamloze gesneuvelden uit onze vroege historie waarvan we alleen nog het effect van hun daden kennen. De essentie van hun “Call to Arms” was geen andere dan die wij vandaag kennen. Met een geschiedenis van ons regiment die 450 jaar terug gaat gedenken wij vandaag ook hen, van wie wij de namen niet kennen, die dienden in de vele regimenten die ons voorgingen en op uiteenlopende plaatsen in Europa de strijd aangingen voor het behoud van de vrijheid en onafhankelijkheid van ons land. Toen wij vorig jaar hier stonden was de oorlog in Oekraïne nog niet zo lang aan de gang. We zijn inmiddels een jaar verder en er is nog geen zicht op een spoedig einde. Een einde aan deze oorlog wil overigens niet zeggen dat dit ook herstel van de stabiliteit is. De huidige ontwikkelingen laten treffend zien hoe kwetsbaar vrede is, om van vrijheid nog maar te zwijgen. Daarom is het zo belangrijk dat wij hier vandaag staan in het besef dat wij die vrede en vrijheid nog wel kennen en dat het offer dat deze mannen daar voor gaven onze jaarlijkse aandacht ten volle verdient.

Zoals we weten capituleerde het Nederlandse leger na vijf dagen verbeten strijd uiteindelijk op dinsdag 14 mei 1940. In deze omgeving sneuvelden in die meidagen 34 militairen van het 1^e Regiment Huzaren. Het is nog steeds moeilijk te bevatten welke inzet de Nederlandse militairen in mei 1940 hebben getoond. Hoe zij voorbijgingen aan hun eigen belangen en hun eigen veiligheid opgaven in hun strijd voor de Nederlandse vrijheid. Ondanks de overmacht van de tegenstander gingen zij de strijd aan. Wij kunnen en zullen het niet bevatten.
Ons respect hiervoor tonen wij door deze ceremonie. Ter herinnering aan de gesneuvelden werd in maart 1941 dit monument opgericht en hen herdenken we iedere tweede dinsdag van mei.

Sinds vorig jaar geeft het Regiment Huzaren Prinses Catharina-Amalia invulling aan deze herdenking. Op 20 november 2020 ontstond ons regiment uit de samenvoeging van de drie regimenten die voor de Tweede Wereldoorlog bekend stonden als het 1^e , 2^e en 3^e Regiment Huzaren.

Ik benoem dit nog even speciaal omdat vandaag twee families in ons midden zijn van twee mannen die in 1940 dienden in het 1^e en het 2^e Regiment Huzaren. Al decennia staan wij jaarlijks op 4 mei stil bij de slachtoffers van oorlog en geweld, maar lange tijd was er veel minder aandacht voor diegenen, die fysiek of mentaal gewond raakten of zij die ogenschijnlijk ongeschonden uit de strijd zijn gekomen. Daarom is het goed, dat ook vandaag opnieuw twee van hen wordt geëerd met het postuum toekennen van een daartoe passende onderscheiding. Dat zo veel nabestaanden en familie gehoor hebben gegeven aan de uitnodiging om bij deze uitreiking aanwezig te zijn, geeft aan dat de bijdrage in deze strijd van hun vader, grootvader, broer, neef of achterneef nog steeds leeft en in ere wordt gehouden. Graag wil ik de vertegenwoordigers van de families Van den Bovenkamp en Van de Donk voor mij.

Huzaar Hendrik van den Bovenkamp uit Veenendaal werd in het kader van de Algemene Mobilisatie op 25 augustus 1939 opgeroepen bij het 1^e Regiment Huzaren. Op vrijdag 10 mei 1940 kreeg dit regiment, het latere regiment Huzaren van Sytzama, de opdracht om de Duitse opmars te vertragen waarmee meer tijd gewonnen werd om de meer in het westen gelegen Nederlandse verdediging langs de Grebbelinie in te richten. In de vroege avond van zaterdag 11 mei vonden de eerste gevechten plaats in de omgeving van Voorthuizen.
Het regiment leed veel verliezen, is tijdelijk afgesneden van eigen troepen en heeft gebrekkige tot eigenlijk geen verbindingen met de hogere commandant. Sommige militairen lopen dagen rond voordat ze aansluiting vinden met hun eigen troepen in de omgeving van Harderwijk. Voor Hendrik van den Bovenkamp eindigen zijn oorlogsdagen op 25 mei als hij na de capitulatie met groot verlof wordt gezonden. In februari 1946 meldt hij zich weer aan als vrijwilliger om te dienen tot april 1947 voor hij weer met groot verlof gaat.

Korporaal Martinus van de Donk werd al in 1925 ingelijfd als dienstplichtige. Ook hij werd gemobiliseerd in 1939 en werd ingedeeld bij het 2^e Regiment Huzaren. Hij werd geplaatst bij het Algemeen Paardendepot, 1^e Afdeling. Het leger in 1940 was voor zijn mobiliteit nog sterk afhankelijk van paarden. De paardendepots lagen allemaal in het onverdedigde gebied zoals Nieuw Milligen en Tilburg of in een verdedigingslinie zoals Amersfoort. Daarom was er voor gekozen alle paarden die nog getraind moesten worden samen te brengen in het veilig geachte Den Haag. Een deel werd ondergebracht in het cavalerie depot op de Alexanderkazerne, het andere deel in het Algemeen Paardendepot in de Houtrusthallen. Dat de verplaatsing naar Den Haag geen garantie voor de veiligheid was bewijst het bombardement op 10 mei op de Alexanderkazerne. Hierbij kwamen 66 cavaleristen en 100 paarden om het leven.

Aan huzaar Hendrik van den Bovenkamp en korporaal Martinus van de Donk is toegekend het Mobilisatieoorlogskruis.

Dank voor uw aandacht en dan geef ik nu graag het woord aan Mirthe Jansen en Mieke Malenstein van de Koningin Wilhelminaschool voor hun bijdrage.

De Commandant van het
Regiment Huzaren Prinses Catharina-Amalia
(stamregiment Huzaren van Sytzama)
C.J.C.H. de Haan
Luitenant-kolonel der Huzaren