Toespraak herdenking Voorthuizen 10 mei 2022.

Dames en heren, jongens en meisjes, hartelijk welkom bij de herdenking van de gevallenen in de meidagen 1940 van het 1^e Regiment Huzaren.

Herdenken is zinvol en belangrijk zo blijkt uit de belangstelling hier ter plaatse en uit de belangstelling en deelname aan de herdenkingen vorige week op 4 mei. Ook al is het 82 jaar geleden dat dit plaatsvond.
Deze herdenking is een terecht eerbetoon aan onze gevallenen, hun nabestaanden en onze veteranen.

Ik heet welkom:

• De waarnemend burgemeester van Barneveld, de heer Luteijn.
• Kol bd Schellens.
• LKol bd Van der Kroon.
• Familie en nabestaanden.
• Dhr. Van Dorth met echtgenote, zoon van de omgekomen Huzaar Van Dorth.
• Familie Van Amerongen en dhr. Chabot, nabestaanden van de Kornet De Vos van Steenwijk.
• Familie Haisma.
• Dhr. Albers Spierings.
• en LKol bd Koppe met zijn team van de Stichting Regiment Huzaren van Sytzama, die deze herdenking mogelijk maken.

Een bijzonder woord van welkom aan meester Krijn Korving en de leerlingen van groep 8 van de Koningin Wilhelminaschool. Zij hebben het monument geadopteerd en geven daar ook inhoud aan door hun aanwezigheid en deelname.
Tot slot heet ik ook de Fanfare Bereden Wapens van harte welkom.

Dit is het eerste jaar dat het Regiment Huzaren Prinses Catharina-Amalia invulling geeft aan deze herdenking. Op 20 november 2020 ontstond ons Regiment uit de samenvoeging van de drie tankregimenten die voor de Tweede Wereldoorlog bekend stonden als het 1^e, 2^e en 3^e Regiment Huzaren.

Op vrijdag 10 mei 1940 kregen Huzaren van het 1^e Regiment Huzaren, het latere Regiment Huzaren van Sytzama, de opdracht om de Duitse opmars te vertragen waarmee meer tijd werd gewonnen om de meer in het westen gelegen Nederlandse verdediging langs de Grebbelinie in te richten. In de vroege avond van zaterdag 11 mei vonden de eerste gevechten plaats in de omgeving van Voorthuizen.

Het 1^e Regiment kreeg de opdracht om in die nacht de vijandelijke opstellingen in kaart te brengen. Deze verkenningen gingen door tot in de ochtend van 12 mei. Vier uur later kreeg het regiment een nieuwe opdracht: verkenningen uitvoeren richting Voorthuizen, Achterveld, Putten en Ermelo. In de omgeving van Barneveld en Achterveld werd zwaar gevochten. Op dat moment waren de Huzaren van het Regiment al meer dan 24 uur onophoudelijk betrokken bij gevechtsacties en verkenningen.
Het Regiment leed veel verliezen, is tijdelijk afgesneden van eigen troepen en heeft gebrekkige tot eigenlijk geen verbindingen met de hogere commandant. Sommige militairen lopen dagen rond voordat ze aansluiting vinden met hun eigen troepen in de omgeving van Harderwijk.

Zoals we weten, capituleerde het Nederlandse leger uiteindelijk op dinsdag 14 mei 1940. In deze omgeving sneuvelden in die meidagen 34 militairen van het 1^e Regiment. Het is nog steeds moeilijk te bevatten welke inzet de Nederlandse militairen in mei 1940 hebben getoond. Hoe zij voorbijgingen aan hun eigen belangen en hun eigen veiligheid opgaven in hun strijd voor de Nederlandse vrijheid. Ondanks de overmacht van de tegenstander gingen zij de strijd aan. Wij kunnen en zullen het niet bevatten.
Ons respect hiervoor tonen wij door deze ceremonie. Ter herinnering aan de gesneuvelden werd in maart 1941 dit monument opgericht en hen herdenken we iedere tweede dinsdag van mei.

De herdenking van wat er in de Tweede Wereldoorlog is gebeurd, staat hoog in de belangstelling niet alleen bij volwassenen maar ook bij de jeugd, zeker 75 jaar na het begin van deze oorlog.
Daarom is bij onze herdenking de rol van de Koningin Wilhelminaschool heel belangrijk. Niet alleen vanwege haar aanwezigheid vandaag maar vooral ook omdat de leerlingen een generatie vertegenwoordigen die in de toekomst het menselijk leed zoals in de Tweede Wereldoorlog ervaren, moet voorkomen.

Anne Frank schreef in haar dagboek:
“Er is nu eenmaal in de mensen een drang tot vernielen, een drang tot doodslaan, tot vermoorden en razend zijn, en zolang de gehele mensheid, zonder uitzondering, geen grote metamorfose heeft ondergaan, zal de oorlog woeden, zal alles wat opgebouwd, aangekweekt en gegroeid is, weer afgesneden en vernietigd worden, om daarna opnieuw te beginnen.”

Wat Anne Frank schreef, is een waar woord. Hoe vurig de wens naar vrede na 1945 ook was, ook nu op 10 mei 2022 is vrede geen vanzelfsprekendheid. De gevechten in landen als Jemen, Irak, Afghanistan en Mali tonen dat maar al te zeer. De oorlog in Oekraïne met een openlijke inval door Rusland heeft het ook dichterbij gebracht. Ook nu begeven Nederlandse militairen zich in gevaarlijke situaties. In een vreemde omgeving, klimaat, cultuur en veiligheidssituatie zetten zij zich ondanks alle gevaren die hieraan verbonden zijn, volledig in. Zij gaan en moeten door waar anderen moeten stoppen.

Het is goed om ons bewust te zijn van hun activiteiten en daar respect voor op te brengen. De moed opbrengen om het gevaar niet te mijden maar juist op te zoeken om anderen te helpen, vraagt vertrouwen in jezelf en je team, een moreel hoge instelling. Een instelling die uitstekend wordt verwoord door de lijfspreuk uit het familiewapen van de oorspronkelijke oprichter van het 1^e Regiment, Johannes Galenus, Baron van Sytzama:
“Door het juiste te doen, vreest gij niemand.”

De huidige ontwikkelingen laten treffend zien hoe kwetsbaar vrede is, om van vrijheid nog maar te zwijgen. Daarom is het zo belangrijk dat wij hier vandaag staan in het besef dat wij die vrijheid en vrede nog wel kennen en dat het offer dat deze mannen daar voor gaven onze jaarlijkse aandacht ten volle verdient.

Dank voor uw aandacht.

De Commandant van het
Regiment Huzaren Prinses Catharina-Amalia
(stamregiment Huzaren van Sytzama)
C.J.C.H. de Haan
Luitenant-kolonel der Huzaren